24 maja 1900 r. na warszawskim torze Dynasy odbył się pierwszy w Polsce (wówczas pod zaborami) wyścig motocyklowy. Był to początek wszelkiej aktywności motocyklowej na ziemiach polskich – sportu, turystyki, wyczynów. Organizatorem wyścigu było Warszawskie Towarzystwo Cyklistów.
Gdy wiosną 1900 r. pierwsi polscy motocykliści stanęli na linii startu, w Warszawie było zaledwie kilkanaście motocykli, a na ziemiach, które dziś stanowią Polskę, ogółem było ich kilkadziesiąt.
Tak o tym wydarzeniu pisała ówczesna prasa sportowa: „Wyścig motorów, 20 okrążeń, nagrody żetony: złoty mały i srebrny. Z trzech startujących (dwa trycykle, jeden rower motorowy) pierwszy w 15 min. 43 s. przejechał przed celownikiem Sabin Barański, drugi w 16 min. 23 s. Julian Osiński, Julian Łukawski na rowerze motorowym nie skończył biegu”.
XIX wiek, Polska pod zaborem rosyjskim
Julian Osiński – zwycięzca pierwszego na ziemiach polskich maratonu szosowego na trasie Kraków-Lwów.
Fot. NN, Warszawskie Towarzystwo Cyklistów, zbiory Ośrodka KARTA
20 okrążeń toru Dynasy równało się dystansowi 7,7 km. Prędkość zwycięzcy wyniosła 29,4 km/h. Takie były początki. Uczestnicy pierwszego wyścigu motocyklowego w Polsce byli to ówcześni czołowi kolarze sportowi. Tak więc motocyklizm był kolejnym etapem ewolucji cyklizmu, czyli jazdy na rowerze.
Cała historia zaczęła się w roku 1885, kiedy to niemiecki inżynier Gottlieb Daimler, w celu sprawdzenia silnika spalinowego – swojego nowego wynalazku – wmontował go w ramę drewnianego wehikułu podobnego do dzisiejszego roweru. Był to przypadkowy wynalazek. Daimler zamyślał o stworzeniu powozu napędzanego silnikiem spalinowym, a ów „motocykl” miał posłużyć tylko testom jednostki napędowej. Jego twórca nie przypuszczał, że zasadnicze cechy konstrukcyjne: silnik spalinowy umieszczony centralnie w ramie między kołami, pionowy cylinder i napęd tylnego koła, przetrwają w motocyklach ponad 100 lat.
Motocykl Daimlera miał jednocylindrowy, czterosuwowy silnik o pojemności skokowej 264 cm³ i mocy maksymalnej 0,5 KM przy 700 obr./min. Do uruchamiania służyła ręczna korba. Napęd na tylne koło był przekazywany za pomocą przekładni pasowej z napinaczem. Pojazd ważył 90 kg i w zależności od włączonego biegu (jednego z dwóch) osiągał maksymalną prędkość 6 lub 12 km/h. 29 sierpnia 1885 roku Gottlieb Daimler uzyskał patent na tę konstrukcję.
Za pierwszy na świece motocykl (z silnikiem spalinowym) uznawany jest pojazd Daimlera zbudowany w 1885 roku. Nie był to jednak pierwszy jednoślad jeżdżący bez pedałowania. 18 lat przed Daimlerem, Amerykanin Sylwester Roper zbudował motocykl napędzany silnikiem parowym. Motocykl Ropera miał drewnianą ramę z elementami metalowymi. Siedzenie, obok swojej podstawowej funkcji, było również zbiornikiem na wodę. Podnóżki dla kierowcy znajdowały się na przedłużeniu osi przedniego koła. Parowy silnik umieszczono pomiędzy kołami, a u dołu cylindrycznej obudowy silnika mieściło się palenisko. Nad nim znajdował się kocioł na wodę, który w górnej części miała komin.
Warsztat Gottlieba daimalera z 1882 r. w Stuttgarcie.
ADM
W kolejnych latach Roper usprawniał swój pojazd. Egzemplarz z 1884 roku (silnik parowy był tu wbudowany w stalowa ramę rowerową) miał moc 8 KM i osiągał prędkość maksymalną nieco ponad 60 km/h.
W 1896 roku, podczas jednego z pokazów sprawności motocykla parowego na torze kolarskim, Sylwester Roper został poproszony o sprawdzenie prędkości maksymalnej tego pojazdu. Tor kolarski był bezpiecznym miejscem do takich prób. Roper rozpędził swój motocykl przekraczając prędkość 40 mil na godzinę (64 km/h). Gdy pojazd pędził najszybciej jak mógł, Roper zemdlał i spadł z niego. Zmarł kilka minut później w skutek ataku serca. Miał wówczas 72 lata. Amerykańskie gazety informacje o tym tytułowały: „Zmarł w siodle swojego parowego bicykla”. Nie znano wtedy jeszcze słowa motocykl.
Jako pierwsza na świecie seryjną produkcję motocykli z silnikami spalinowymi rozpoczęła w 1894 roku niemiecka firma Hildebrand & Wolfmuller. Tam też narodziło się słowo „motocykl” („motorrad”). Nazwy tej po raz pierwszy użył konstruktor Alois Wolfmuller, kiedy w roku 1893 zgłosił swój patent na pojazd jednośladowy.
Ważnym etapem w historii motocykli był trójkołowy francuski pojazd De Dion-Bouton, który powstał w 1896 r. Mimo że miał trzy koła historycy klasyfikują go jako motocykl. Ze względu na swą udaną konstrukcję, cieszył się bardzo dużą popularnością zarówno w Europie, jak i w Ameryce. Na podstawie licencji był produkowany w wielu krajach. Był to również pierwszy motocykl, jaki pojawił się na ziemiach polskich.
Trójkołowey De Dion-Bouton z roku 1897 posiadał umieszczony przy osi tylnych kół silnik o pojemności skokowej 211 cm³ i mocy maksymalnej 1,75 KM. Napęd na tylną oś, wyposażoną w mechanizm różnicowy, przenoszony był za pomocą przekładni zębatej. Pojazd rozwijał prędkość maksymalną ok. 40 km/h.
Pierwszy motocykl na ziemiach polski pojawił się ok. 1897 r. Był nim wspomniany wyżej trójkołowiec De Dion-Bouton. Trzy lat później, dwa takie pojazdy wystartowały w pierwszym motocyklowym wyścigu, którego 125. rocznice właśnie obchodzimy.
